Məşhur inancın və təyyarə qəzası qorxusunun əksinə olaraq, ən təhlükəsiz nəqliyyat növü elə təyyarədir. Bunu adətən bir milyard sərnişinin kilometrə düşən ölüm sayı ilə hesablanan statistik məlumatlar da təsdiqləyir. Avtomobillər, motosikletlər daha təhlükəli hesab olunur. Qatarlar və su nəqliyyatı da nisbətən təhlükəsiz sayılır, lakin yenə də təyyarələrdən daha aşağı göstəricilərlə qeydə alınır. Bəs təyyarədə sərnişinin maksimum təhlükəsizliyini təmin edəcək oturacaq varmı?
Ekspertlər bu suala cavab olaraq "hə" deyiblər.
Avstraliyanın Yeni Cənubi Uels Universitetindən Çenq-Lunq Vunun dediyinə görə, hava nəqliyyatında ölüm nisbəti yerüstü və su nəqliyatındakından xeyli aşağıdır.
"Jurnal of Air Transport Management"də dərc edilən araşdırmaya görə, Birləşmiş Ştatlarda təyyarə uçuşunda ölmə ehtimalı 13,7 milyonda 1-dir. Bildirilir ki, adətən sərnişin təyyarəsi qəzalarında təxminən 94%, yaxud da bütün sərnişinlər sağ qalır.
Lakin Vu deyir ki, təyyarədə hansı oturacaqların ən təhlükəsiz olduğunu araşdıran etibarlı elmi araşdırmalar yoxdur. Amma keçmiş qəzalara və təyyarənin dizaynı ilə bağlı biliklərə əsaslanaraq, qəza zamanı ən təhlükəsiz oturacaq haqqında nəticə çıxarmaq mümkündür.
ABŞ-ın Şimali Dakota Dövlət Universitetindən Daniel Kvasi Acekum deyir ki, hər şey qəzanın dinamikasından asılıdır. Təbii ki, əgər təyyarə tamamilə məhv olarsa, o zaman harada oturmasından asılı olmayaraq istənilən sərnişin öləcək.
Deyək ki, təyyarə qəzası aşağı aşağı təsirlidir, məsələn, təyyarə eniş zamanı idarəetməni itirir və uçuş-enmə zolağından sürüşür. Acekum deyir ki, bu halda sərnişinin sağ qalmaq şansının olması üçün həqiqətən də harada oturduğu önəmlidir.
Belə hallarda, təyyarə yerə dəydikdə iki yerə parçalana bilər və kinetik enerjinin çox hissəsi təyyarənin ön hissəsində yığılacaq və bu, onun irəli sürüşməsinə səbəb olacaq. Bu halda təyyarənin arxası daha təhlükəsiz olacaq. Federal Aviasiya Administrasiyasının məlumatlarının təhlili göstərib ki, təyyarənin arxa hissədəki 3 sıradakı oturacaqlar ən aşağı ölüm nisbətinə sahibdir.
Təyyarədə daha çox qorunma təmin edə biləcək başqa bir yerin təyyarənin qanadlarına yaxın və ya yaxın olan oturacaqlardır. Təyyarənin bu hissəsində çoxlu struktur möhkəmlətmələri var, ona görə də daha çox gücə tab gətirə bilir. Bu oturacaqlar təcili çıxışlara yaxındır, yəni sərnişinlər daha tez evakuasiya edilə bilər.
Lakin təhlükə təyyarənin həmin orta hissəsinin altında gizlənir, çünki yanacaq çənləri həmin hissədə yerləşir. Təyyarələr enməzdən əvvəl yanacaq çənlərini boşaltmalı olsalar da, qəza zamanı alovlana bilər. Ajekum deyir ki, belə vəziyyətlərdə təyyarəni 90 saniyə ərzində təxliyə etmək vacibdir.
Alimlər deyirlər ki, təyyarələr ümumiyyətlə sərnişinlərin ölüm riskini minimuma endirmək üçün yaxşı dizayn edilmiş nəqliyyat vasitəsidir.
